Blog Pesantren Budaya Nusantara adalah sebuah inovasi pendidikan non formal berbasis Budaya Islam Nusantara di dunia maya yang memiliki tujuan memelihara, melestarikan, mengembangkan secara inovatif warisan budaya Nusantara yang adiluhung di tengah arus gelombang globalisasi yang akan menghapus identitas etnis, budaya, bahasa, agama, negara

Hari dan Pasaran Datangnya Sakit (Lontar Usada Tiwang-1)

 Oleh: K Ng H Agus Sunyoto
              Dalam sistem pengobatan Nusantara warisan leluhur, penyakit tidak sekedar dimaknai sebagai terjadinya   penyakit  yang menyerang  tubuh, baik akibat lemahnya fisik maupun masuknya unsur  penyakit  dari luar  ke dalam tubuh, melainkan ditandai pula dengan kapan penyakit itu diderita. Artinya, hari dan pasaran ketika orang seorang jatuh sakit, memiliki hubungan dengan diagnose penyakit sekaligus ikhtiar pengobatannya. Penyakit pun, tidak sekedar dimaknai sebagai terjadinya disintegrasi pada kesehatan tubuh karena unsur-unsur fisik, melainkan dimaknai pula bahwa penyakit bisa disebabkan oleh hal-hal yang bersifat ruhaniah seperti ingkar janji, melakukan kesalahan pada orang tua, melanggar pantangan, dsb. Beberapa uraian tentang hubungan hari dan pasaran dengan waktu orang seorang sakit, paparannya menurut Lontar Usada Tiwang sebagai berikut:

                 Ra, tkaning agring mênggah dadlêngña, sawat, samaya larê kabuyutan, nga, kamurunganña, sêkar waluh tekta, akah paspasan, bungkil kasa, bras pinge, bawang, pinipis dena lembat, wdakakna, Ca, tkaning agring, pramrêm tung bayu, pangalunya, samaya gring ya, Bhatara wrêdiya, kamuruganña, we kasimbukan, akah lalang, akah glagah, bawang adas, tahap,
             A, tkaning agring, ayang bayunya, tan jnêk kni ngaturu, kamuruganña, sêkar paspasan, linêbok ring banyu, tutuh tingalña. Bu, tkaning agring, delêpta banyuña, anggaña lêsu gampor, kamurugaña, don pule wayah, rwaning maja, krikan candhana, sêmbar guluña, roke tkaning agring ambêkña ngangsur, karnnatirêrêngin, kamuruganña, yeh buah, bañun bawang, tutuh socanña.
             Su, tkaning agring, banyuña kagrakat, otot kumêdut, smutan, antu ile, nga, kamuruganña, rwaning calilingan, lêmpuyang, inggu, sulasih, bawang, we jruk, usug kangagring wdhakña. Sampar wantu, dagisikêl, babakan juuk, we jruk, Sa, tkaning agring, upadana pitrê, karnna ngêyong luh ingan psi tan pgat, samaya pati kojarña, muwah pangambe, tkaning nyêgjêg tuwuh, kamurugaña, sêkar wari bang, sêkar uwu, bras bang, bawang, sêmbar guluña, muwah caruña, sgêh abang, iwakña urang bakar, muwah raka-raka, ring neka sasayut, ungguakna luhur kangagring, malih tinurakên, tinatab olih kangagring, awasêpan tatêbus ika, sêrakên karnna kiwa.
             U, tkaningagring, Bhatara wradi aturatur sumana warsa, muwah kayanganña rusak, pa, tkaninagring, Bhatara wradi suklilap, lakuña muwah pangucapanña, kayanganña rusak cok, sangyangngringin asrah ring bhuta makrak, caruña asu bang bungkêm, ingolah winangun urip, mwah sgêh bang, ayam biying pinanggang, ri neka sasayut tatabakna. Pwa, tkaningagring, Bhatara wra amrih wradi, atatanu ring sari, bhatara palih putra angamat. Wa, tkaningagring, bhatara harêrêbu, tka tatadaling prêthiwi. Ka, tkaning gring, sot saking kaluhurannya, ring hyang kamulan

             Pada hari minggu penyakit ditandai pandangan hampa yang timbul, disebut Samaya lake Kabuyutan , bedaknya, bunga waluh tekta , akar paspasan , pangkal kasa, beras putih, bawang, digiling sampai lembut, dan lumuri. Hari senen, datangnya sakit, aliran darah tak lancar dia sakit akibat janji, kena kutukan , bedaknya, air kasimbukan, akar ilalang,  akar glagah, bawang dan adas, diminum.
            Selasa, datangnya sakit, tenaganya lemah tidak bisa tidur, bedaknya bunga paspasan masukkan ke dalan air, tetesi matanya, Rabu, datangnya sakit, periksa dengan cermat tenaganya, badannya lemah lesu, bedaknya daun pule yang telah tua, daun maja, serbuk cendana, sembur tengkuknya, Kamis datangnya sakit, napasnya tidak normal, kuping mendengung, bedaknya, air buah pinang, air bawang, tetesi matanya. Jumat datangnya sakit, denyut nadi terasa panas, otot berdenyut, kesemutan, disebut antu ile , bedaknya daun calilingan , kapulaga, inggu, kemangi, bawang, air jeruk, urut si sakit, bedaknya sampar wantu , dagisekal , irisan kulit jeruk, air jeruk, Sabtu, datangnya sakit, hendaknya melakukan  Upadana Pitre , telinga bersuara dan selalu keluar air disebut Samaya Pati , berikutnya  hendaknya dilakukan  nyegjeg tuwuh , bedaknya, bunga wari merah, bunga uwu, beras merah, sembur tengkuknya. Berikutnya slametannya, nasi merah, ikannya, udang bakar, dan buah-buahan, buat sasayut, ditaruh di depan si sakit, kemudian dilakukan penghormatan oleh si sakit, haturkan  itu dengan menyentuh kuping kiri.
             Pada hari Umanis atau Legi datangnya sakit selalu datang setiap tahun, dan menderita sakit hati. Pada hari Paing , datangnya sakit, Bhatara Wredi Suklilap , perilaku dan upacaranya, dan tempat sucinya rusak, si sakit dikuasai oleh setan. Upacaranya, asu bang bungkem , diolah selengkapnya dan diwujudkan kembali, dan nasi merah, ayam merah dipanggang dibuat sasayut dan haturkan pada hari Pwon . Pada hari Wage datangnya sakit, Bhatara Arerebu , menikmati kesejahteraan dunia, Pada hari Kaliwon datangnya sakit, peringatan  dari leluhurnya
Sumber: Lontar Usada Tiwang - Centre for Lontar Study Service - Faculty of Letters of Udayana University
You have read this article Primbon with the title Hari dan Pasaran Datangnya Sakit (Lontar Usada Tiwang-1). You can bookmark this page URL https://pesantren-budaya-nusantara.blogspot.com/2011/12/hari-dan-pasaran-datangnya-sakit-lontar.html. Thanks!

No comment for "Hari dan Pasaran Datangnya Sakit (Lontar Usada Tiwang-1)"

Post a Comment